FUTBOL KAPİTAL: Kayıp Büyük Olacak

2019-2020 sezonunu ite-kaka bitirdik ve ne olduğunu anlamadan pandeminin de etkisiyle 2020-2021 sezonuna başladık. Sezon öncesinde açıklanan Takım Harcama Limitleri ile ısınan futbol dünyası sonrasında topun sahaya inmesi ile saha dışından saha içine dikkatini vermiş oldu.

Fenerbahçe’nin limitler ile ilgili gizemi hala çözülmedi ancak lisanslar alındı ve sahada yer alıyorlar. Fenerbahçe ve diğer takımlar sahadaki yerini alırken yerini alamayan ise seyirciler. 2020-2021 sezonu kısıtlı kapasite seyirci ile oynanacak derken pandeminin yeniden hızını artırması ve hasta sayısındaki artış sonrasında maçların seyircisiz oynanması kararlaştırıldı.

Seyir zevki bir yana kulüpleri daha çok etkileyen durum ise maç hasılatları, kombine ve loca gelirlerinin kulübe gitmeyecek olması. UEFA takımların gelirlerini üç temel kategoriye ayırıyor.

1. Ticari Gelirler; forma, reklam, sponsorluk gibi kalemler;
2. Yayın Gelirleri; yurtiçi ve yurtdışı yayın hakları ve UEFA turnuva gelirleri, radyo gelirleri;
3. Maç Günü Gelirleri; kombine, bilet, loca satışı gelirleri.

2019-2020 sezonunda pandeminin etkisi ligin son 8 maçında ortaya çıkarken 2020-2021 sezonu ise pandemi ile başladı ve ne kadar süreceği belli değil. Tam kapasite maç oynanması ise tıbbi gelişmelere bağlı ve kısa vadede çözülecek gibi görünmüyor.

Ligin borsaya açık İstanbul takımı Beşiktaş, Galatasaray ve Fenerbahçe 2019-2020 sezonunda maç günü gelirlerinden toplam 449,66 milyon TL gelir elde ederken bu gelir toplam gelirlerinin %23’üne denk geliyor.

2020-2021 sezonu için kulüplerin bu gelirden mahrum kalacağının altını çizmek lazım. Bu üç takımdan hiç birinin de Şampiyonlar Ligi’nden olmayacağını göz önüne alınırsa 2019-2020 sezonunda 3 takımın toplam geliri olan 1,9 milyar TL diğer gelirler aynı kalmak koşulu ile 1,2 milyar TL seviyesine düşecek.

449,66 milyon TL maç günü geliri ve 204,1 milyon TL Şampiyonlar Ligi geliri olmadan kulüplerin gelir kaybı %33 civarında olacak.

Son 5 sezona baktığımızda kulüplerin ortalama bilet fiyatlarının sürekli yukarı doğru gittiğini görüyoruz. Belli dönemlerde bir önceki seneye göre azalma olsa da son 5 sezonun ortalamasında 85,07 milyon TL gelir elde eden Beşiktaş’ın 2019-2020 sezonunda 104,04 milyon TL geliri olduğu görülüyor. Yine Galatasaray ve Fenerbahçe’de de aynı durum söz konusu.

Sürekli TL kazanıp döviz harcadığı için mali durumunun kötü olduğunu söyleyen kulüplerin maç günü gelirlerinin istikrarlı olarak artması bileti aynı fiyattan satmadıklarını ve her sezon zam yaptıklarını gösteriyor. Beşiktaş’ın Vodafone Parkı açmasının ile ortaya çıkan pozitif etkiyi de atlamamak gerekiyor. Çünkü 2015-2016 sezonunun son 3 maçında Vodafone Park hizmete girmişti ve gelirdeki artış bunun bir sonucu.

Uzun süredir aynı kapasitede stadyumlar ile ilerleyen kulüpler için gelirin artmasının tek sebebi bilet fiyatlarının yukarı çekilmesi yani evet döviz yükseliyor ama bilet fiyatları da yükseliyor.

2020-2021 sezonu ile İstanbul’un borsaya açık kulübü gelirlerinin %33’ünü kaybetme tehlikesi ile karşı karşıya ki durum ihtimali de geçip gerçek olmuş durumda. Geçen sezon ciddi gelirler elde 3 takımın toplam geliri 1,9 milyar TL seviyesine ulaşırken bu gelirin tribünden sağlanan kısmı bu sezon için hayal.

Tribün gelirleri ortalama gelirin %19’unun oluştururken bu rakam 2019-2020 sezonunda %23’e yükselmiş.Son 5 sezonda ortalama 1,7 milyar TL kazanan kulüpler bunun yine ortalama 324,9 milyon TL’sini tribünden elde etmiş durumda.

Özellikle Galatasaray kısmında Şampiyonlar Ligi’nden gelen para dışarıda kaldığı zaman maç günü gelirlerinin toplam gelire oranı %22’den %29 seviyesine ulaşıyor.

Fenerbahçe gelirinin %27’si oranında maç günü gelirine sahip ancak 2019-2020 sezonunda Avrupa Kupalarından sadece 5,2 milyon TL kazandığı için maç günü gelirlerinin toplam gelir içindeki payı büyüyor.

Kulüplerin ortalama seyirci sayılarına bakıldığında Fenerbahçe ile Galatasaray’ın Beşiktaş’tan daha fazla seyirci seçtiği görülüyor, bunda ana etken tabi ki stadyum kapasiteleri.

*Veriler Transfermarkt'dan alınmıştır.

Bir sezon Galatasaray bir sezon ise Fenerbahçe daha çok seyirci toplarken seyirci ortalaması olarak son 5 sezonda iki takım neredeyse aynı sayıya sahip.

Bu seyirci sayıları ve maç günü gelirlerinden hareketle kulüplerin bir seyirciden kaç TL kazanıldığını hesaplamak kolay.

2019-2020 sezonunda Galatasaray seyirci başına 5.685 TL kazanırken Fenerbahçe 3.847 TL gelir elde etmiş. Beşiktaş ise 3.684 TL ile son sırada.

Son 5 sezonun ortalamalarında da yine aynı sıralama çıkıyor. Galatasaray bir taraftardan sezon boyunca 4.399 TL gelir elde ederken Fenerbahçe 3.517 TL gelir elde ediyor. Beşiktaş ise 2018-2019 sezonu ile rakamı 3.000 TL bandının üstüne taşısa da 2016-2017 ve 2015-2016 sezonlarındaki düşük ücretten dolayı 3.146 TL ortalama da kendine yer buluyor.

2020-2021 sezonu hali hazırda zor bir sezon ancak kulüpler şimdiden gelirlerinden %23’lük payı kaybetmiş durumda. Seyircinin psikolojik etkisi ile avantaj haline gelen iç saha maçları da artık etkisiz eleman olacak.

Bir diğer konu ise iki haftada bir tribüne giden tarafların yapmış olduğu ve kulübe katkı sağlayan mağaza alışverişleri de bu sezon önemli ölçüde düşecek. Taraftarın harcama psikolojisinin maç günlerinde daha gevşek olduğu bir gerçek. Normal bir günde almayacağı atkı, forma, tshirt gibi pek çok ürünü maç gününde daha kolay alabiliyor.

Mağaza gelirlerindeki azalmayı net olarak ölçek şu an için söz konusu değil ancak burada da bir kayıp olacağını kenara koymak gerekiyor. Bunun yanı sıra yayın hakları için ödenecek bedel de henüz netleşmiş değil. Ortada yıllık 500 milyon USD’lik bir sözleşme var ancak yıllardır bu rakam ödenmiyor ve 2020-2021 sezonu için de bu rakamın ne kadar olduğu belli değil.

Kulüpleri görünenden zor bir yıl bekliyor. Çözülmesi gereken sorunlara her geçen gün bir yenisi ekleniyor ve çözülen bir konu yok. Maç günü gelirleri net ve veri ile konuşulabilecek bir konu ve kaybın telafi edilemeyeceği görülüyor.