Kırmızı Krampon: Lily Parr'ın Hikayesi

Dünya’da kadın futbolu ve aktivizm deyince akıllara şüphesiz ki ilk olarak Megan Rapinoe gelmekte. Gerek Amerika Başkanı Trump’a karşı söylemleri, ücret eşitliği gerekse de cinsel tercih özgürlüğü konularında söylemleriyle hep öne planda olan Megan, şüphesiz ki tüm dünyada kadın futbolunun daha da görülmesini sağladı.

Aslına bakarsak; tarih boyunca hep kenarda tutulmaya çalışılan, görmemezlikten gelinen kadınlar, önlerine karşı kurulan duvarları, önyargıları yıkmak için hep içlerinde bir aktivist barındırmak zorunda kaldılar. Belki de Erkek futboluna nazaran kadın futbolunda ırkçılığın da, ayrımcılığın da bu kadar az olması, kadın futbolcuların kendi aralarında daha organize olabilmelerinin de nedeni budur.

Aralarındaki tüm farklılıklara rağmen büyük bir dayanışma ortaya koymayı başaran kadın futbolcularımızda da bu ruhun olduğunu söylemek hiç de yanlış olmayacaktır. Özellikle sosyal medyanın hayatımızda büyük yer kaplamasıyla beraber bu kolektif yapıyı kadın futbolu ile ilgili onlarca sosyal medya hesabında görebilmekteyiz. Bugün Türkiye’de adın futbolu çok değil 5 yıl öncesine nazaran daha fazla konuşuluyorsa bu sosyal medya ağını doğru kullanan arkadaşlarımızın payı çok büyük.

Bu girizgahın sebebi günümüz dünyasında hem yetenekleri, hem de aktivist tavırlarıyla ön plana çıkan oyunculardan bahsetmek değil, bütün bu isimlere ilham olan, bilinen ilk fenomen ve cesur bir kadın futbolcu Lily Parr’dan bahsetmek.

Birçoğunuz 1. Dünya Savaşı’nda kurulan ilk kadın futbol takımını onların futbol oynayışlarının yasaklanmasını biliyorsunuzdur. Dick, Kerr kadın futbol takımının hikayesi ayrı bir yazı konusu olabilir ancak biz bugün bu takımın yıldızını, futbol dnyasının ilk kadın ikonunu yazacağız.

1905 yılında dünyaya gelen Parr, abilerinin de etkisiyle çok küçük yaştan rugby ve futbol oynamaya başlar. Henüz 14 yaşındayken onunla özdeşleşen (takım arkadaşlarının tabiriyle katır gibi) o inanılmaz sert vuruşlarını yapmaya başlamıştı. Daha o yaşlarda hem yetenekli hem de kalıpları red eden bir yapıya sahip olan Parr, St. Helen kadın takımının formasını giymeye başlıyordu 1919 senesinde.

 O yıl Dick, Kerr takımına karşı forma giydiği maçta dikkatleri çeker ve hemen transfer edilir. Bu transfer karşılığında hem takımda oynayacaktır hem de takımın adını aldığı lokomotif fabrikasında işçi olarak çalışacaktır.  1.82’lik boyu, kömür karası saçları ile dikkatleri çeken Parr ardı ardına yağtığı sigaraları ve bitmek bilmez iştahıyla da o dönemin muhafazakar yapısının kafasındaki kadın profiline hiç uymuyor ve bundan dolayı da tepki çekiyordu. Kariyerinde 1000 gol attığı tahmin edilen Parr bunu 43’ünü yeni takımıyla ilk sezonda atıyordu.

Dünya savaşı sona ermiş, erkekler de futbola dönmüşerdi ancak kadın futbolu artık erkekler için ciddi bir tehdit! Haline gelmişti. Goodison park da oynanan St Helen- Dick, Kerr maçına bugünün parasıyla 500 pound verip stadı dolduruyordu 53 bin futbolsever. ( Bu rekor ancak 2012 yılında Welbley satında oynanan Amerika-Japonya maçında kırılabildi) Çok fazla sayıda yardım ve madencilere destek maçına çıkan kadınlar artık durdurulmalıydı.

FA burada devreye giriyor erkek doktorlardan aldıkları kadınlar futbol oynamaya müsait değil raporlarına da dayanarak kadınlara futbolu yasaklıyorlardı. 16 yaşındaki Parr’ın yarı-profesyonel hayatı son bulmuştu.

Harika bir sol ayağı olan, rugby oynamasının da etkisiyle edindiği sert şutları sahanın her yerinden kaleye göndermeyi başaran, tüm bu yeteneklerine rağmen takımına asist anlamında da büyük katkılar veren Parr hakkında bir gazete kupürü şöyle yazıyordu.

“Muhtemelen tüm ülke sınırları içerisinde ondan daha büyük bir oyuncu yok. Sadece hız ve harika top kontrolü ile değil, inanılmaz fiziki yapısı ve kendisini tutmaya çalışan savunma oyuncularını düşürdüğü durum itibariyle de”

Savaş dönüşü işsiz kalan askerler yararına yapılan maçlar neticesinde bir yılda yaklaşık 60 maça çıkan Parr (3 günde bir maç yoruyor diyenlere duyurulur) bir yandan da gerek hayat tarzı gerek giyim kuşamıyla ilgili yapılan eleştirilerle de uğraşıyordu. Artık dünyanın değişmeye başladığını ve herkesin herkesi olduğu gibi kabul etmesi gerektiğine inana Parr bu baskılara rağmen yaşamak istediği hayattan ödün vermiyor,  özelikle o dönem için oldukça cesur bir hareketle partneri Mary ile bir ev satın alıyordu.

Kadına karşı ayrımcılığa karşı hep dik duran Parr, bir gün bir maç öncesi kendisinin asla bir erkek gibi penaltı atamayacağını iddia eden bir kaleciyle bahse girer. Penaltı noktasından çekilen şutu kaleci kurtarır, ancak bunun bedeli o sert şut neticesinde kolunun kırılması olur.

45 yaşında son maçına çıkan ve onda da gol atmayı başaran Parr transfer parası karşılığı isteyecek kadar tutkun olduğu sigara yüzünden kanser olup hayatını kaybediyordu 1978 senesinde. Kadın futbolunda çığır açan, kadınların futbol oynayabileceğini o dönem İngiltere’sinde ispat eden, tercihlerinin kimse tarafından sorgulanamayacağını haykıran ve bu tercihlerini hiç saklamayan Parr kendisinden sonra gelenlere büyük bir kapı açıyordu.

1971 yılında FA kadınların futbol oynama yasağını kaldırırken, 1992 senesinde Lily Parr Preston’da yer alan futbol şöhretler müzesine dahil edilen ilk kadın futbolcu oldu. Aynı zamanda Ulusal Futbol Müzesi'nde heykeli dikilen de ilk kadın futbolcuydu ce o heykel diğer 111 erkek şöhret arasında yer tek başına ışıldıyordu.