ANALİZ: İngilizler VAR’ı ögelerine ayırdılar

İngiltere Premier Lig’e VAR geldi. Buradan bakınca “hakem tartışmıyor” sandığımız İngilizler (ki hakemi tartışırlar, sadece bizim gibi değil) meselenin derinliklerine daldılar. Bizler burada hala “gördü ama çalmadı, kamera açıları yeterli mi” diye kafa patlatırken, İngilizler VAR’ı ögelerine ayırdılar, öyle tartışıyorlar.

Portsmouth Üniversitesi Spor Yönetim Öğretim Üyesi Tom Webb, The Conversation sitesine yazdığı yazıda, bizlerin zerre kadar umursamadığı bir noktaya dikkat çekmiş: “Stattaki insanlar VAR uygulaması esnasında olan bitenden habersizler. Onlarca açıdan kameralarla çekilerek yapılan canlı yayınların yanı sıra bir de VAR televizyona hizmet ediyor. İnsanlar maça gitmeyi bırakıp evden seyretmeyi tercih ederlerse bu tam bir felaket olacak.”

Premier Lig sözcüsü, VAR pozisyonlarının Premier Lig telefon aplikasyonundan izlenebileceği bir sistem geliştirdiklerini söyledi ancak yeterli mi?

Çünkü Webb yalnız değil... Geçtiğimiz hafta pazar sabah programında SkySports yorumcuları da buna değindiler. Manchester United başta olmak üzere takımların statlardaki büyük ekranların kullanılmasını istemediklerini, bunun en önemli nedeninin "ekrana bakmak için insanların yerlerinden ayağa kalkmalarının gerekebileceği" olduğunu söylediler. İngiltere'de maç izlerken ayağa kalkamazsınız! 3 uyarıda stada bir daha giremeyeceğiniz kadar ağır cezalara çarptırılırsınız. İkincisi ekranları koyabilmek için Old Trafford'daki bazı koltukların kaldırılması gerekecek ki yapılamaz, ekran koymak için koltuklardan feragat etmezler. İngiliz yorumcular ülkenin gelenekselci yapısıyla VAR’ın uyuşmadığını anlatıyorlar.

Yani biz neredeyiz adamlar nerede durumu söz konusu... Sportskeeda yazarlarından Michael Howthorne ve Guardian, Forbes, ESPN için spor yazarlığı yapan James Nalton’la Premier Lig ve İngiltere’de VAR üzerine sohbet etme şansı buldum.

İki yazar da VAR’ın henüz doğru kullanılmadığında buluşuyorlar.

Kişisel olarak VAR’dan yana olan Michael Hawthorne, “Taraftarlar VAR'ın nasıl kullanıldığını idrak edemediler. Premier Lig'de geçtiğimiz hafta hakemler iki hatalı karar verdi, eğer VAR doğru kullanılmış olsaydı düzeltebilirlerdi. İngiltere'de hakemler, saha kenarındaki monitörü Serie A'dakiler gibi doğru kullanmayı başaramadılar. Kişisel olarak VAR'dan yana olsam da İngiltere'deki taraftarlar VAR fikrine henüz alışamadılar ve üst üste yanlış kullanımlar yüzünden de faydalarını gözlemleyemiyorlar” diyor.

Zaten tek ortak noktaları bu... Hawthorne, “Oyunun VAR nedeniyle yavaşlaması benim için sorun değil, futbol endüstrisinde dönen para, hatalı hakem kararlarını kaldırabilecek boyutun çok ötesinde” dese de James Nalton (tıpkı benim gibi) VAR’ın oyunun kurallarını uygulamanın bir yöntemi olmadığını iddia ediyor.

“Bir savunma oyuncusu kendisini ya da rakibini ofsaytta gördüğünde doğal içgüdüyle durur. Bunun doğrusu olduğu öğretilmiştir. VAR uygulamasında ise oyuna devam etmesi söylenir, sistem kontrol edecektir. Bu savunma oyuncuları için yeniden hareketi öğrenmek anlamına geliyor. Tersinden düşünelim, forvet oyuncusu ofsayt bayrağı kalkmadığında hücuma devam ediyor, golünü atıyor, yaptığı koşunun da vuruşun da boşa gidip gitmeyeceğini bilmiyor, her ihtimale karşı hücumlarına dönüşüyor. O gol vuruşunun kornere gittiğini hayal edin, köşe gönderinden gelen top gol oldu, önceki ofsayta rağmen gol geçerli.”

Nalton’un bahsettiği pozisyonu sevgili arkadaşım Murat Fevzi Tanırlı’ya sordum. “Bu tip pozisyonlarda yardımcılar eğer ofsayt var ise (gol olup olmamasına bağlı olmadan) pozisyon nihayete erdiğinde yine kaldırıyor bayrağı. Ama kaldırmazsa veya ofsaytı kaçırdıysa, devamındaki korner gol olursa yapacak bir şey yok.”

Top kornere gittiyse VAR ofsaytı kontrol etmiyor, kornerden gelen top gol olduğunda da bu gayet “ofsayttan gol yemek” oluyor.

İngiltere’de Daily Mail gazetesinin çizimlerle ve şemalarla “topun durduğu an” analizlerini görmemiş olanlar için ekleyelim, ofsayt yeni baştan bir tartışma haline geldi. James Nalton da “Tam olarak hangi anda topla son oynayanı belirliyoruz?” diye soruyor. “VAR kareyi durdurduğunda topla son oynama anına baktığımızdan %100 emin olabilir miyiz? Oyuncunun kramponunun ucu 1 mm ofsayttaysa eğer bu kuralın ilk başta konulduğu halini mi uyguluyoruz? Muhtemelen hayır!”

ESPN’de VAR üzerine bir makale kaleme alan ünlü spor yazarı Gabriele Marcotti, “kurallar mantıklı, sadece gerçek zamanlı olduklarında, yeniden oynattığınız zaman işin içinden çıkamıyorsunuz” diyor.

Michael Hawthorne haksız mı? “Söz gelimi Van Dijk geçtiğimiz sezon Şampiyonlar Ligi'nde Napoli maçında atılmalıydı, o zaman şampiyon değişir miydi? Yine geçtiğimiz sezon Hull City'ye karşı bir maçta 3 penaltı verildiğinde -ki faul bile yokken-, Premier Lig'den düşmelerine neden oluyorsa, VAR gereklidir. İngiltere'de hakemler, saha kenarındaki monitörü Serie A'dakiler gibi doğru kullanmayı başaramadılar. Kişisel olarak VAR'dan yana olsam da İngiltere'deki taraftarlar VAR fikrine henüz alışamadılar ve üst üste yanlış kullanımlar yüzünden de faydalarını gözlemleyemiyorlar.”

Guardian’da bugün yayınlanan makalesinde Marina Hyde, Avustralya A League’in VAR pozisyon incelemelerine dünyaca ünlü bir hamburger markasının sponsor olduğunu söyleyip eklemiş: “Hakemlerin VAR pozisyonlarını yeterince izlemediğini mi düşünüyorsunuz? Premier Lig sponsor bulsun, bakın nasıl izleyeceksiniz!”