4-2-3-1 Nedir?

Hemen her ülkede, her ligde karşımıza çıkan 4-2-3-1 sistemi modern futbolun ana diziliş planlarından biri haline geldi.

2010 Dünya Kupası’nda 4 yarı finalist, 2018’de Fransa da aynı diziliş ile sahaya çıkmıştı.

Bu dizilişi bu kadar popüler yapan ne? 4-2-3-1 nedir?

ALAN OYUNU

Çıkış noktası olarak kaynaklar, 1986 Dünya Kupası’nı gösteriyor.

10 numara, ofansif yaratıcı orta saha oyuncularını durdurmak için üretilen bir dizi çözümün sonucu olarak ortaya çıktı.

Çift stoperin önüne eklenen defansif bir orta saha oyuncusu ile 10 numaranın toplu ve topsuz olarak hareket edebileceği alanı kapatmak hedeflenmişti.

Fikrin çıkış noktası fazladan 1 savunma oyuncusuydu.

4-2-3-1’in yaratıcısı olarak kabul edilen Juanma Lillo, o dönemde çoğu takımın kullandığı 4-4-2’nin efektif sonuç vermediğini düşünüyordu.

İki santrfor ve iki kanatla 4’lü hücum kurmak, öndekilerle arkadakilerin arasında boş alan oluşturuyordu. 10 numaralar da stoperlerle karşı karşıya kalabiliyordu. Rakibin hem çift santrforu hem de 10 numarasına karşı savunma düşüyordu.

Lillo, 4-5-1’deki stoperlerin önüne, 3 orta saha oyuncusunu defansif ve ofansif görevlerle üçgen şeklinde yerleştirdi. Amaç hem rakip hücumcuları stoperlere ulaşmadan durdurmak hem de topu kaptığı yerden hücum kurmaktı.

Futbolu adam oyunundan alan oyununa çeviren bu değişim öyle bir etki yarattı ki 4-2-3-1’i yenmenin yolu 4-2-3-1 oynamak haline geldi.

DOUBLE PIVOT / ORTA SAHA İKİLİSİ

4-2-3-1’de orta saha kurulumu, oyuncuların özellikleri üzerinden yapılıyor.

Bu dizilişi savunma ağırlıklı oynamak da hücum ağırlıklı oynamak da mümkün.

Nasıl?

Savunma önündeki orta saha ikilisi (double pivot) seçimi, oyununun yönünü belirler.

Orta sahayı çift 6’lı yani iki önlibero ile kurarsanız defansif bir kurgu oluşur. Elneny-Atiba ve Mehmet Topal–Jozef ikililerini düşünebiliriz.

Biri 6, biri 8 özellikli iki oyuncu seçtiğinizde biri defansif biri oyun kurucu olarak görev yapar. Çoğunlukla tercih edilmesinin nedeni dengeli olmasıdır. Luiz Gustavo-Ozan Tufan ve Seri-Lemina ikilileri, Fatih Aksoy-Hakan Arslan örnek verilebilir.

Çift 8 numara özellikli oyunculardan kurduğunuzda daha ofansif bir kadro meydana gelir. Elbette bu ikililerden biri bir adım geride biri bir adım önde olacaktır; Trabzonspor’da Abdülkadir Parmak-Sosa ve Göztepe’de Castro-Soner ikilileri çift 8’e örnek verilebilir.

THE CAM /MERKEZ HÜCUM ORTA SAHA

Orta saha ikilisinin önünde ve santrforun arkasında, yani oyunun merkezindeki oyuncudur, genelde kaleye arkası dönük oynar ve öncelikli görevi rakip orta saha ikilisinin arasında alan bulabilmektir.

Hücuma yönelik, yaratıcı ve oyun kurucu özellikleri taşıması tercih edilen bu oyuncu 8 numara ya da 10 numara özelliği taşıyabileceği gibi forvet arkası da olabilir.

Örneklendirelim...

Talisca, Boateng, Max Kruse forvet arkası özellikli orta sahalardır. Belhanda, Mert Hakan Yandaş 8 numara ve Emre Akbaba, Ljajic 10 numaradır.

Merkez oyuncunun temel görevi alan yaratmak, topu hücuma kazandırmaktır.

4-2-3-1’İN GÜÇLÜ YANLARI

4-2-3-1 defansif ve ofansif olarak uyarlanabilir.

Çift 6 numara ile defansif kurulduğunda bile beklerle birlikte daha fazla oyuncuyu rakip sahaya gönderme şansı yaratır.

Maç içerisinde birden fazla diziliş değişikliğine izin verir. 4-4-2 ve 4-3-3 gibi dizilişlerin sahip olmadığı bir esneklik sağlar.

Kanat oyuncuları ileri çıkarak 4-3-3’e dönebilir, geriye gelerek 4-5-1’e geçebilir, orta saha ikilisi teke düşürülerek 4-1-4-1’e dönüşebilir. Tek önlibero geri gelerek bekleri ileri atabilir ve 3’lü savunma kurulabilir.

Bu esneklik sayesinde 4-2-3-1 için “sahaya çıkış dizilişi” denir, maç içerisinde diziliş ve görevlerin sürekli değişmesine izin verir.

4-2-3-1’de kilit de anahtar da orta ikilidir, bu oyuncuların pas yüzdesinin ve oyun zekasının yüksek olması avantaj sağlar. Bu oyuncular defansif de olsalar ofansif de, önlerindeki hücum üçlüsü ile üçgenler kurmak, alanı kapatmak ve açmak, kanatları yönlendirmek gibi çok sayıda görevi üstlenirler. Orta saha ikilisinin yetenekleri, dizilişin başarısını belirler.

4-2-3-1’İN ZAYIF YANLARI

Bu diziliş hem alanın hem de merkezin çözümüdür. Zayıf karnı ise kanatlarıdır.

Kilit orta saha olsa da bu dizilişte kanatların ve beklerin seçimi kritiktir.

Teknik, atletik, savunma yönü kuvvetli, önlü arkalı birbirine yardım eden kanatlara ve beklere ihtiyaç vardır, aksi halde rakip burada oluşabilecek boşluktan sızabilir. Boşluğu doldurmak için orta saha ikilisi kenarlara açıldığında ise merkez açık verir.

Futbol sahasının alanını tamamen kapatmak için 10 futbolcu yetmez, mutlaka bir yerlerde boşluk kalacaktır, 4-2-3-1 alanı kapatmanın en iyi yollarından biri olsa da çizgileri tutabilmek için tek kişi gibi davranabilecek kadar sağlam bek ve kanat oyuncularına sahip olmalıdır.