NOT DEFTERİ: Futbolda 100 yıl önce ne vardı, ne yoktu...

Bugünden geriye gidip futbolun ilk oynandığı zamanlarda kuralların neler olduğuna göz atmak, aslında belki de pek çok hakem tartışmasını anlamsız kılıyor.

İmkanımız olsa, 100 yıl öncesine gidip, 1. Dünya Savaşı öncesinde oynanmış bir futbol maçını izlesek, hangi kurallar henüz uygulanmıyordu, merak ettiniz mi?

Futbolun ilk yazılı kurallarının 1863’te kabul edilmesinden, 1. Dünya Savaşı’na kadar geçen yaklaşık 50 yıllık süreçte pek çok kural ve uygulama kitaba dahil edilmişti.

Ancak bugünden hala çok farklıydı...

FUTBOLUN İLK YAZILI KURALLARI

1858’de “Rules And Regulations of Sheffield Football Club” adlı kitapçık, Sheffield FC kulübü tarafından basıldı ve aslında temel özellikleri nedeniyle bir manifesto olarak kabul edilebilir. Zamanla Sheffield şehri ve çevre bölgelere yayılan Sheffield Kuralları, bugünkü serbest vuruş ve taç atışını belirleyen ilk doküman olur.

İtmek faul olarak nitelenmezken tekme, çelme gibi müdahaleler yasaklanır. Ofsayt ise yer almaz.

Kısa süre içerisinde Kuzey İngiltere’nin büyük bir bölümündeki takımlar tarafından kabul edilir ve uygulanmaya başlanır, futbolun ilk kabul gören yazılı kuralı olarak tarihe geçer.

1860’ların başında, gittikçe çoğalan futbol takımlarını toparlayıp kuralları herkes için geçerli sayan bir organizasyon ihtiyacı iyiden iyiye hissediliyordu. Öyle ki 1863’ün Ekim ayının 24’ünde, gazeteci John Dyer Cartwright, “futbolun kurallarının belirlenmesi, konumunun netleştirilmesi ve oyunun değeri” üzerine 10 makaleden oluşan bir yazı dizisine başlamıştı.

İlk makalenin yayınlanmasından 2 gün sonra, 26 Ekim 1863’te, Londra temelli futbol kulüpleri ve okullardan gelen 12 temsilci ile Sheffield FC’nin 4 gözetmeni, Great Queens Street’deki Freemasons Tavern’de bir araya geldi, Futbol Birliği’nin kurulduğunu ilan ettiler.

Futbol tarihinin ilk kulüp tüzüğü olan “Rules, Regulations and Laws of Sheffield FC” adındaki kitapçığı temel aldılar ve modern futbolu yaratmaya koyuldular.

Sheffield FC’nin tüzüğündeki elle oynamaya izin veren madde çıkartıldı, oyun sahasının ebatları, ofsayt ve başlama vuruşu kuralı eklendi.

İLK KURALLARDA NE VARDI?

Oyun saha ölçüleri belirlenmişti, bugün ile aynı değildi ama çok yakındı.

İki yan direk kale olarak kabul edilmişti. Top kale direkleri arasından istenen yüksekten geçebiliyordu.

Başlama vuruşu, para atışı ile top ve kale seçimi kuralı vardı.

Takımlar her golden sonra kale değişikliği yapacaktı.

Elle oynama yasaktı.

Taç atışı vardı, aynı değildi, kural yapısı sonradan bugünkü haline gelecekti. 

Serbest vuruş ve vuruşu kullanacak futbolcunun etrafında boş alan bırakılması yani 9 metre 15 cm kuralı vardı.

Ofsayt vardı: hatta çok zor bir kural olarak uygulanıyordu.

1863 yılındaki ilk Futbol Oyun Kurallarına göre, ofsayt, bir oyuncu topun önüne geçtiği anda oyun dışı kalır. Top takım arkadaşından pas olarak gelmişse, rakip takımdan biri ya da kendi takımından topun gerisinde herhangi bir takım arkadaşı dokunana kadar topa dokunamazdı.

Bir başka deyişle, topun ilerisinde olan tüm oyuncular ofsayttı. 1866 yılında “kale ve top arasında 3 rakip oyuncu varsa, ofsayt sayılmaz” olarak değiştirildi.

İLK KURALLARDA NE YOKTU?

Kale üst direği yoktu, 1866’da 1,80 m olarak kabul edildi, sonradan bugünkü 2,44 metre olarak değişti.

Kale atışı, 1869’da kurallara dahil edildi.

Korner kuralı yoktu, 1872’de kitaba yazıldı.

Kale ağları yoktu, 1891’de kural kitabına eklendi.

Penaltı yoktu; 1891’de kabul edildi.

Maçın süresi ve devre arası yoktu, 1877’de 45’er dakikadan 90 dakika olarak belirlendi.

Hakem yoktu, hakemin oyuna dahil olması ve düdük kullanılması 1878’de geldi.

Kaleci ve maçın kaç futbolcuyla oynanacağı belirlenmemişti, bu kural öncelikle 1 kaleci olmasına karar verilerek başladı ve ardından “1 kaleciye karşı karşı oyuncu adildir?” sorusuna “10 oyuncu” cevabı verildi ve 1897’de kabul edildi.

100 YIL ÖNCE FUTBOLDA NE YOKTU?

100 yıl önceki bir maçı izlemeye gitsek, hala neler yoktu?

Penaltı vuruşları yoktu, eleme usulü yapılan maçlarda beraberlik durumunda kura çekiliyordu, finallerse iki gün sonra yeniden oynanıyordu.

Oyuncu değişikliği kuralı yoktu. 1954 Dünya Kupası eleme maçlarında FIFA, sakatlanan oyuncunun yerine yedek bir oyuncunun girebileceği kuralını uygulamaya aldı ve bilinen ilk oyuncu değişikliği, 11 Ekim 1953’te Batı Almanya-Saarland maçında sakatlanan Richard Gottinger’in yerine Horst Eckel’in oyuna girmesiydi.

Taktik diziliş yoktu! Ofsayt kuralının çok sert olması nedeniyle o dönemde rakip kaleye gidebilmenin tek yolu top sürmekti. 100 yıl önce dizilişlerin rakamla ifade edilmesi söz konusu değildi, WM dizilişi 1925’te, piramit diziliş ise 1930’da tarihin ilk taktik dizilişleri olacaktı.

Sarı kart ve kırmızı kart yoktu. Eski bir hakem olan Ken Aston tarafından, trafik ışıklarından ilham alınarak geliştirildi ve ilk kez 1970 Dünya Kupası’nda uygulanmaya başlandı.