COĞRAFYA: Haka Dansı’nın hikayesi

O kadar doğa harikası bir ülke ki Yüzüklerin Efendisi üçlemesinin seti oldu...

Pasifik Okyanusu’nun güneyindeki Yeni Zelanda, gezegenin en güzel manzaralarından biri ve 268 bin km²’lik ada topraklarında yaklaşık 5 milyon kişinin yaşamasından yani nüfusun az olması nedeniyle binalar ve şehirler tarafından 8 milyon yıldır bozulmamayı başardı.

Yeni Zelanda’da spor denince, en yakın komşusu Avustralya’nın da etkisiyle ragbinin daha popüler olduğu bir ülke. Ancak şunu da ekleyelim, hedefleri büyük...

GÜNEY AMERİKA’YA YOLCULUK

Yeni Zelanda, hala İngiltere Kraliyeti’nin toprakları ve 2. Elizabeth de ülkenin kraliçesi... Ancak Yeni Zelanda’nın kendi parlamentosu ve seçimle gelen başbakanı var.

İngiliz etkisi pek çok ülkede futbolu etkin kılsa da Yeni Zelanda’da ragbi ağırlık kazandı. Futbol ise ikinci sırada...

Öte yandan ülkenin futbol üzerinden hedefleri bulunuyor, kıta değiştirmek gibi...

Okyanusya Futbol Konfederasyonu’na bağlılar ancak bu bölgede güçlü futbol ülkeleri bulunmuyor. Büyümek isteyen Yeni Zelanda Futbol Federasyonu da çareyi FIFA’ya başvurmakta buldu: “Bizi Güney Amerika’ya dahil edin.”

Coğrafi olarak Yeni Zelanda’yı Güney Amerika kıtasına bağlamak mesele, nihayetinde tarih değiştirme çizgisinin solunda yani Pasifik’in doğusundalar.

2013 yılında FIFA üzerinden yürütülen ve Yeni Zelanda’yı CONMEBOL’e bağlamanın yollarını arayan görüşmeler sonucunda dönemin FIFA Başkanı Blatter, önerinin onaylandığını ancak bazı ayarlamalar yapılması gerektiğini söyledi.

Yeni Zelanda, hala o son ayarlamaların yapılmasını ve Brezilya, Arjantin gibi futbol devlerine karşı sahaya çıkacak güçlü bir futbol ülkesine dönüşmeye başlayacağı günleri bekliyor.

Gerçi Blatter’in ardından sözler ne kadar tutulur, o da ayrı bir mesele...

HAKA

Yeni Zelanda’nın futbolda daha görünür ve izleyebileceğimiz mesafede bir ülke olmasını neden bu kadar istiyoruz? Haka Dansı için...

Ragbi milli maçlarının öncesinde yaptıkları Haka Dansı’nı Neymar’ı Brezilya veya Messi’li Arjantin maçı öncesinde yaptıklarını düşünsenize...

Peki nedir Haka Dansı’nın hikayesi?

HAKA DANSI'NIN HİKAYESİ

Haka, Yeni Zelanda’nın yerli kabilelerinden Maori’lilerin savaş dansı.

Yeni Zelanda ragbi milli takımının Haka Dansı’nı kullanma nedeni de Maori köklerinden gelen savaşçı ruhunun maçı kazanmaları için onlara yardımcı olacağına inanmaları.

İlk kez 1888 yılında, Yeni Zelanda, o yıllarda İngiltere’nin kolonisi olarak, ragbi karması ile İngiltere’ye gider. Aslında yalnızca Maori kabilesinden oyuncularla gitmek istemişlerdir ancak ülkede “Yeni Zelanda’da doğan herkes Maori köklerini taşır” fikri ağır basar ve bu ayrımdan vazgeçerler.

3 Ekim 1888’de ilk maçlarını İngiliz Surrey takımına karşı oynayacaklardır. Bir koloni ülke olarak, İngilizlere, “Biz İngiliz değiliz” mesajını vermek amacıyla ve Maori köklerini ilan etmek adına, maç öncesinde Haka Dansı yaparlar. O günden sonra da ragbi milli takımının ayrılmaz bir özelliği haline gelir.

Haka dansı bir ritüel, Yeni Zelanda takımı maçtan önce sahaya üçgen şeklinde dizilir, rakip takım da 10 metre uzaklarında... Birbirlerinin omuzlarından tutarak ve takım arkadaşlarından güç alarak yapılan Haka Dansı ve aslında bir anlamda da meydan okuma anlamı taşır.

2007 yılında Portekiz ragbi takımının kaptanı Vasco Uva, Haka Dansı’nın rakibi nasıl etkilediği sorusuna şöyle cevap vermiş:

“Onlar Haka Dansı’nı yaparken bu meydan okumayı kaldırmak zorundasınız. Her şeyden önce Haka onlara büyük saygı duyarak maça başlamamızı sağlıyor. Ayrıca sadece onlara değil, bize de güç veriyor. Haka Dansı Yeni Zelandalıların savaş dansı olsa da bizi de en az onlar kadar motive ediyor.”

KA MATE

Haka Dansı’nı sırasında söylenen birkaç “söylem” var, en ünlüsü Ka Mate. sözlerinin anlamı ise şöyle:

Lider:   Ringa pakia! / Ellerinizi bacaklarınıza vurun!

            Uma tiraha! / Göğsünüzü kabartın!

            Turi whatia! / Dizlerinizi bükün!

            Hope whai ake! / Kalçalarınız takip etsin!

            Waewae takahia kia kino! / Ayaklarınızı yere yapabildiğiniz kadar sert vurun!

            Ka mate, ka mate! / Öleceksiniz, öleceksiniz!

Takım: Ka ora' Ka ora' / Ben yaşayacağım, ben yaşayacağım!

Lider: Ka mate, ka mate! / Öleceksiniz, öleceksiniz!

Takım: Ka ora' Ka ora' / Ben yaşayacağım, ben yaşayacağım!

            Tēnei te tangata pūhuruhuru / Bu kıllı adam

            Nāna i tiki mai whakawhiti te rā / Güneşin üzerimde doğmasını sağlayan

            A Upane! Ka Upane! / Merdivenleri kaldırın

            A Upane Kaupane / En yükseğe

            Whiti te rā,! / Güneşin parladığı yere

            Hī! / Yüksel!

YÜZÜKLERİN EFENDİSİ

Haka Dansı ile ilgili bir de ilginç detay…

Haka, Yeni Zelanda için sadece ragbi takımlarıyla sınırlı değil. Ordudan üniversitelere kadar tüm Maori’lerin ritüeli.

Yüzüklerin Efendisi serisi Yeni Zelanda’da çekilirken, Yeni Zelandalı oyuncu kadrosu ile anlaşılmıştı. Uruk-hai’ler ordulardaki askerler, hepsi Yeni Zelandalı oyunculardı.

Üçlemenin son filminde, iki kralı canlandıran aktörler Viggo Mortensen ve Kral Theoden’i canlandıran Bernard Hill’di.

Filmin çekiminin son gününde bu iki kurgusal kralı ve tüm film ekibinin onuruna, Yeni Zelandalı oyuncular bir araya gelip Haka dansını “kralı kabul etme” ritüeli olarak yapmışlardı.