COĞRAFYA: Futbol toplarının %70'i tek burada üretiliyor

Dünya üzerindeki tüm futbol toplarının %70’i tek bir şehirde üretiliyor.

2018 Dünya Kupası’nda sahaya çıkan top da onların arasında... Şampiyonlar Ligi final maçı topu da halı sahada kullandığınız o çok ünlü marka top da... Hepsi!

Pakistan’ın Punjab eyaletindeki Sialkot şehri yılda 65 milyon adet top üretiyor.

2000 adet atölye ya da fabrikanın bulunduğu Sialkot’ta yaşayan 2 milyona yakın nüfusun neredeyse tamamı top üretiminde çalışıyor. 

2 ana marka başta olmak üzere hemen bütün üreticilerin üretim için gittiği yer aynı şehir ki şehrin hemen her köşesinde her yaştan herkes futbol topu üreterek hayatlarını kazanıyorlar.

Neden ve nasıl Sialkot sorusunun cevabı ise belki bu yazıdaki en ilginç bilgi...

1889’da İngiliz bir grup iş adamı ülkedeki futbol merakının artması, oynayanların çoğalması nedeniyle futbol topu üretip satmanın karlı bir ticaret olacağını düşünüyorlar. 

Farklı işler için gidip geldikleri Pakistan’ın Punjab eyaletinde deri atölyelerinden kendileri için bir futbol topu tasarlayıp üretmelerini istiyorlar. 

Sialkot’ta birkaç küçük atölye top işi üzerinde çalışmaya başlıyorlar.

Öte yandan o tarihte Pakistan’da futbolun ne olduğunu bilen var mı acaba, bu çok apayrı bir soru... Bir başka değişle futbolun topu oyundan önce ulaşmış olabilir Pakistan’a...

Topları üretiyorlar, gemiyle İngiltere’ye gönderiyorlar ama tüm bu işlemler o kadar uzun sürüyor ki toplar ulaştığında İngiliz iş adamları vazgeçmişler bile...

İngilizler vazgeçiyor ama Sialkot’ta futbol topu üretimi devam ediyor. Kısa süre içerisinde bu işte isimleri duyurmaya başlasalar da dünya sahnesine çıkmaları 1980’lerin başına denk geliyor.

1982 Dünya Kupası’nın orijinal topu Pakistan’ın Sialkot şehrinde üretilerek turnuvaya gönderiliyor.

O günden sonra da dünya üzerindeki en kaliteli futbol topunu üreten şehir olma unvanını kimselere kaptırmıyorlar. Sektörü ise tamamen ele geçiriyorlar.

Başta diğer Pakistan şehirleri olmak üzere bölgedeki ülkeler bile bu pazara girmeye çalışsalar da Sialkot’ta giden işi komşu kente bile alabilmek çok zor.

Futbol toplarının gelişen teknolojisi ne kadar anlatılırsa anlatılsın, toplar yine büyük bölümü elde ve basit makinelerle üretiliyor. Son teknolojiye uygun hale getirilmiş fabrika sayısı çok az.

Bunun en önemli nedeni teknolojinin olmaması değil, dünya üzerinden belki de sadece futbol topu üretiminde teknoloji üretim hattını bozuyor. Teknolojinin daha fazla kullanıldığı bir sistem denenmiş ve 35 fabrikadan 7’si bilgisayarlı üretim hattına geçirilmiş. Hem üretim hızına erişilememiş hem de kalite açısından yetersiz kalınmış.

Araştırmacılara göre elde yapılan topun kesimi ve dikimi “puzzle çözmek” gibi, doğru parçayı doğru eğimle dikebilmek için insan aklına gerek var.

Makinelerin puzzle çözme yeteneği var olmadığı sürece Sialkot’taki kadın erkek ve çocuklar kadar iyi top üretemezler.

Futbolu futbol yapan insan, topu da ancak insan üretebiliyor. Muazzam hikaye...

Buna rağmen Sialkot’ta üretilen ve kalite kontrolden geçememiş tek bir parti mal olmamış, dolayısıyla da dev markalar her ne şartta olursa olsun Sialkot’tan vazgeçemiyorlar.

Söylentilere bakılırsa Sialkot’la yarışamayan Çin, Hindistan ve doğu Asya ülkelerinin bu alanda yatırımlar yapıyor olması da sonucu değiştirmemiş. Çin’in başa çıkamadığı küçük bir şehir Sialkot, varlıkları da buna bağlı elbette.

Futbol topu üretimi işinin bir başka ve çok da keyifli olmayan tarafı ise ekonomisi.

Spor ürünleri mağazalarında 150 dolar ortalama satış fiyatı bulunan bu topların üretimini yapan atölyelere top başına 50 sent ödeniyor.

Futbol topu üretiminde bir zincir kurulmuş... Kesim, boya, laminasyon, paketleme gibi büyük işler atölyelerde yapılırken dikim gibi el gerektiren işler evlerde yapılıyor.

Tüm ailenin hep birlikte bir odada oturup futbol topu yaptığı bir şehir olan Sialkot’taki en büyük problem çocuk işçiler.

Normal çalışanlardan daha az paraya çalıştırılan çocukların, ödemelerin top sayısı üzerinden yapılması, ne kadar çok üretilirse o kadar fazla para kazanılıyor olması ve adet bazlı işlerde adam sayısının önemli olması gibinedenlerle okula gönderilmediği rapor ediliyor. 

Ancak yetkililerin bu konuda hiçbir önlem almaya niyetleri yok!

Sigortasız ve sözleşmesiz, geçici işçi pozisyonunda çalıştırılan işçilerin, bölgede hiçbir başka iş alternatifi olmaması nedeniyle elleri kolları bağlı.

Şartları koşulsuz bir şekide kabul etmek zorundalar. Bölgede tarım da bir alternatif değil... Başka bir iş kolu da yok. 

Sialkot’ta tek çare futbol topu üretmek, bir anlamda şehri spor markalarının yönettiğini söylemek çok da yanlış olmaz...

Yaklaşık 40 yıldır FIFA başta olmak üzere tüm futbol turnuvaları, Dünya Kupalarından Şampiyonlar Ligi’ne ve finallerine kadar, hemen tüm liglerde ve hatta halı sahada oynadığınız topa kadar, dünya üzerinde yuvarlanan tüm futbol toplarının %70’i Sialkot’taki bir atölyede kesildi, bir evin halısı üzerinde dikildi ve toprak sokaklarda paketlenerek dünyanın dört bir yanına gönderildi.

Bundan sonra bir futbol topuna baktığınızda gözünüzün önünden Sialkot’ta çekilmiş fotoğraflar belirecek.

En azından benim için öyle...